Yavru köpeğinizin burnu, günlerini oldukça etkileyici şekillerde geçirmesini sağlayan güçlü bir cihazdır.
Köpeklerin burunları, bizimkinden çok daha iyi çalışacak şekilde özel olarak uyarlanmıştır. Burunlarında 300 milyona kadar koku alma reseptörü vardır, bu insanlarda sadece 6 milyondur. Ve beyinlerinin bunları yorumlamaya ayrılan kısmı bizimkinden yaklaşık 40 kat daha büyük” olduğu kanıtlanmıştır.
Koku Duyusu Hakkında İnanılmaz Gerçekler
Köpeğinizin koku alma duyusunun insanlardan daha üstün burunlara sahip olduğunu kanıtlayan sekiz ilginç gerçekten bahsetmek gerekirse.
1. Bir köpeğin burnunun iki işlevi vardır: koku alma ve nefes alma.
Köpeklerin burnu havayı ayırma yeteneğine sahiptir. Bir kısım doğrudan koku alma alanına gider, diğer kısım ise nefes almaya adanmıştır.
2. Köpekler aynı anda nefes alıp verme yeteneğine sahiptir.
Köpeklerin burunları, “Koklama sırasında, havanın aynı anda içeri ve dışarı hareket edebileceği şekilde tasarlanmıştır. Bu muhteşem tasarım sayesinde sürekli bir hava sirkülasyonu yaratır.
3. Köpeklerin, onlara “ikinci” bir koku alma duyusu veren özel bir organı vardır.
Bir köpeğin vomeronazal organı, hayvanların salgıladığı ve aynı türün diğer üyelerini etkileyen kimyasallar olan feromonları tespit etmelerine yardımcı olur. Bu organ, üreme ve köpek fizyolojisi ve davranışının diğer yönlerinde önemli bir rol oynamaktadır.
Şekil 1. (A) Koku alma ile ilişkili anatomiyi vurgulayan sol sagital düzlem. (B) Koku alma ile ilişkili iç yapıların yerleşimini gösteren sol dış görünüm.
4. Köpekler 3 boyutlu olarak kokar.
Köpekler her burun deliğinden ayrı ayrı koku alabilirler. Tıpkı gözlerimizin dünyanın biraz farklı iki görüntüsünü derlemesi ve beynimizin bunları 3 boyutlu bir resim oluşturmak için birleştirmesi gibi, bir köpeğin beyni de kokulu nesnelerin tam olarak nerede olduğunu belirlemek için her bir burun deliğinden farklı koku profillerini kullanır.
Şekil 2. Nefes alma ve nefes verme yolları ve koku alma ile ilişkili hava akımı (mavi oklar = soluma; kırmızı oklar = nefes verme). Köpekler, tercihen benzer kokuları ve yeni kokuları koklamak için sağ burun deliğini ve tanıdık kokuları, rahatsız edici olmayan uyaranları ve heterospesifik uyarılma kokularını koklamak için sol burun deliğini kullanır.
5. Köpekler zamanın kokusunu alabilir.
Köpekler, kısa süreler içinde meydana gelen koku moleküllerinin konsantrasyonundaki küçük azalmaları algılayabilirler. Bu, izleme köpeklerinin, bir kişinin veya hayvanın, yeri koklayarak hangi yöne gittiğini hızlı bir şekilde belirlemesini sağlar.
Şekil 3.Koku alma sinyal sürecini gösteren yol diyagramı.
6. Köpeklerin burunları, hayatta kalmalarına yardımcı olmak için evrimleşmiştir.
North Carolina Eyalet Veterinerlik Koleji’nde toksikoloji ana bilim dalında yapılan araştırmalara göre, köpekler zamanın başlangıcından beri önemli yaşam olaylarına yardımcı olmak için burunlarını kullanmışlardır.
“Evrimsel olarak, bir köpeğin koku alma duyusu bir eş, yavru ve yiyecek bulmalarına ve yırtıcılardan kaçınmalarına yardımcı olduğu ” anlaşılmıştır.
7. Köpekler insanlardan 100.000 kat daha iyi koku alabilir.
Bizlerde hayranlık uyandıran bu sihirli yapıyı bir örnek ile açıklamak gerekirse yapılan araştırmalarda köpeklerin olimpik bir yüzme havuzuna 1/2 çay kaşığı şekerin eşdeğerini algılayabilecek kadar hassas bir buruna sahip olduğu görülmüştür.
8. Bazı ırkların koku alma duyusu diğerlerinden daha iyidir.
Yapılan araştırmalarda tüm köpeklerin güçlü koklayıcıları olsa da “tazı cinsi köpekler en iyi koku alma duyusuna sahip olduğu ortaya çıkmıştır.
Sonuç olarak köpeklerde bu kadar özel olarak dizayn edilmiş bir burun yapısının enkaz söz konusu olduğunda yada bir kişi kaybolduğu zaman iz takibi konusunda eş değeri olmayan bir araç olarak kullanılması çok önem kazanmaktadır.
Şekil 4. Aktif koku alma ile ilişkili tipik “burun aşağı, kuyruk yukarı” duruşunu gösteren arama çalışması yapan afet köpekleri.